شیخ ما بود در حرم محرم

قطب وقت و یگانه عالم

ازدمش مرده می شدی زنده

نفسش همچو عیسی مریم

به صفات قدیم حق موصوف

هفت دریا به نزد او شبنم

شرح اسما به ذوق خوش خوانده

عارف اسم اعظم آن اعظم

بود سلطان اولیای زمان

بود روح القدس ورا همدم

سینه اش بود مخزن اسرار

در دلش بود گنج حق مدغم*

نعمت الله مرید حضرت اوست

شیخ عبدالله است او فافهم

جناب شاه نعمت الله ولی

*مُدغم = پوشیده ،در دیگری فروشده

جان عاشق نجوید الّا هو

دل عارف نپوید الّا هو

غنچه شاخ گلشن لاهوت

هیچ بلبل نبوید الّا هو

منی ما به آب رحمت خویش

هیچ راحم نشوید الّا هو

من کیم تا زبان من گوید

سخن از من نگوید الّا هو

مست عاشق نخواهد الّا دوست

نعمت الله نجوید الّا هو

جناب شاه نعمت الله ولی

ما آن توایم و آن تو دانی

دل داده ترا و جان تو دانی

درعشق تو صادقیم جانا

صدق دل عاشقان تو دانی

دانی که تو چیست حال جانم

حال همه جهان تو دانی

گر دُرد به ما دهی و گر صاف

تو حاکمی، این و آن تو دانی

بی نام و نشان کوی عشقیم

دادیم ترا نشان تو دانی

از هر دو جهان کناره کردیم

سرّی است در این میان تو دانی

مستیم و حریف نعمت الله

میخانه ما همان تو دانی

جناب شاه نعمت الله ولی

تن فدا کن تا همه تن جان شوی

جان رها کن تا همه جانان شوی

گِرد این وآن چه میگردی مدام

این و آن را مان که این وآن شوی

ترک کرمان کن به مصر جان خرام

تا بکی سرگشته کرمان شوی

ماه ماهانی ببین ای نورچشم

آن او باشی چو با ماهان شوی

گنج، او در کنج ویران نهاد

گنج او یابی اگر ویران شوی

عیدقربان است جان را کن فدا

عید خوش یابی اگر قربان شوی

جامع قرآن بخوانی حرف حرف

گر چو سیّد جامع قرآن شوی

جناب شاه نعمت الله ولی

جام گیتی نماست سیّد ما

جان وجانان ماست سیّد ما

دنیی وآخرت طفیل ویند

سیّد دو سراست سیّد ما

سیّد ما محمّد است به حق

که رسول خداست سیّد ما

خوش فقیری غنی است از عالم

هم غنی از غناست سیّد ما

نقد گنجینۀ حدوث و قدم 

دارد و بینواست سیّد ما

اولیاء تابعند و او متبوع

سیّد انبیاست سیّد ما

راحت جان دردمندان است

درد دل را دواست سیّد ما

مظهر اسم اعظمش خوانم

حضرت مصطفاست سیّد ما

فارغم از فنا به دولت او

شاه دار بقاست سیّد ما

نعمت الله نصیب از او دارد

والی اولیاست سیّد ما

جناب شاه نعمت الله ولی

هنر از بی هنر چه می پرسی

ذوق عیسی ز خر چه می پرسی *

نورخورشید را به او می بین

آفتاب از قمر چه می پرسی

لب او بوسه ده شکر آن است

با لبش از شکر چه می پرسی

لیس فی الدّار غیره الدّیّار

غیر او ای پسر چه می پرسی

عشق مست است و عقل مخمور است

خبر از بی خبر چه می پرسی

خیروشر را به این و آن بگذار

قصّۀ خیروشر چه می پرسی

نعمت الله بگو چه می گوئی

هست حال این دگر چه می پرسی

جناب شاه نعمت الله ولی

*اشاره به حج رفتن حضرت عیسی با خرش

که عیسی ع حاجی برگشت اما خر همان خر

آن کیست کلاه کج نهاده

بربسته میان و برگشاده

رندانه درآمده به مجلس

بردست گرفته جام باده

بگشوده در شرابخانه

مستانه صلای عام داده

سلطان خود و سپاه خویش است

گه گشته سوار و گه پیاده

درکنج دل خرابۀ ما

گنجی ز محبّتش نهاده

شاهانه به تخت دل نشسته

جان همچو غلام ایستاده

برهرطرفش هزار سیّد

مستند و خراب افتاده

جناب شاه نعمت الله ولی

همچو ما کیست مست در عالم

عاشق و می پرست در عالم

شادی ما شراب می نوشد

رند مستی که هست در عالم

باش عهد درست پیوسته

تا نیابی شکست در عالم

عارف حق پرست دانی کیست

آنکه از خود برست در عالم

بردر می فروش بنشسته

به از این که نشست در عالم

نیک بنگر در آینه او را

تا نگوئی بد است در عالم

سیّد کائنات مظهر ذات

آنکه جدّ من است در عالم

جناب شاه نعمت الله ولی

ای دل گشایشی زدر عاشقان بجو

آسایشی زصحبت صاحبدلان بجو

دریوزه ای زهمّت مردان حق بکن

بخشایشی زخدمت این دوستان بجو

پروانه وار ز آتش عشقش بسوز دل

آن لحظه آرزوی دل و کام جان بجو

ازخود در آ به خلوت جانانه درخرام

چون بی نشان شدی زخود آن دم نشان بجو

گرطالب حقیقتی مطلوب نزد توست

دریاب و آرزوی دل طالبان بجو

ذرّات کائنات ز خورشید روی او

روشن شدند ذرّه به ذرّه عیان بجو

سیّد از این میان و کنارش طلب مکن

برترشو از کنار و برون از میان بجو

جناب شاه نعمت الله ولی

گنج عشقش دفینۀ دل ماست

نقد او خزینۀ دل ماست

درمحیطی که نیست پایانش

کشتی او سفینۀ دل ماست

جام گیتی نما که می گویند

ساغر آبگینۀ دل ماست

مصر معنی دمشق صورت هم

گوشه ای از مدینۀ دل ماست

شدمعطّر دِماغ جان آری

بوئی از عنبرینۀ دل ماست

نوعروس تجلّی اوّل

زینتی از زرینه دل ماست

نقد گنج خزانۀ عالم

حاصلات دفینۀ دل ماست

در دل ما چو دلبر است مقیم

آن سکونش سفینۀ دل ماست

نعمت الله که میر مستان است

خواجه تاش کمینه دل ماست

جناب شاه نعمت الله ولی

تجلی اوّل = ظهورحق ازمقام خفا در مقام اعیان ثابته  موجودات

خواجه تاش = دوبنده از یک صاحب ،هم خواجه

از بود و نبود خود فنا شو

رندانه بیا حریف ما شو

خواهی که تو پادشاه باشی

درحضرت پادشه گدا شو

چون اوست نوی بینوایان

دریاب نوا و بی نوا شو

دربحر محیط ما قدم نه

با ما بنشین و آشنا شو

ازهستی او وجود جوئی

از هستی خویشتن فنا شو

گربندۀ حضرت خدائی

چون بندۀ حضرت خدا شو

خواهی که رسی به نعمت الله

ایمن ز فنا و از بقا شو

جناب شاه نعمت الله ولی

دل چو سلطان ملک جان گردد
پادشاه همه جهان گردد

چون ز چون رسد به بی چونی
سالک سیر لامکان گردد

دل زصورت چو رو به معنی کرد
بی نشانش همه نشان گردد

گرد بر گرد نقطۀ وحدت
همچو پرگارخط نشان گردد

اوّل خویش را چو بشناسد
مهدیّ آخرزمان گردد

چوطلسمش شکسته شد به درست
گنج پنهان بر او عیان گردد

نقد دل قلب از آنش می خوانند
که ملقّب به این و آن گردد

گاه باشد مجاور کعبه
گاه سرمست در مغان گردد

عرش اعظم دل است و آن دل ماست
به دلیل این سخن بیان گردد

هرکه شد غرق اندر این دریا
قطره اش بحر بیکران گردد

چون زهستی خود شود فانی
باقی ملک جاودان گردد

هرکه دل راشناخت در دوجهان
فارغ از سود و از زیان گردد

سخن دل زگفتۀ سیّد
مونس جان بیدلان گردد

لیس فی الدّار غیره دیّار
این چنین است اگر چنان گردد



جناب شاه نعمت الله ولی

جان فدا کردیم و جانان یافتیم

درد دل بردیم و درمان یافتیم

جان ما تا مبتلای عشق شد

ازبلایش راحت جان یافتیم

دلبر خود در دل خود دیده ایم

گنج او در کنج ویران یافتیم

مدّتی بودیم با ساقی حریف

عاشقانه می فراوان یافتیم

گوهرتوحید اگر جوید کسی

گو زما می جو که ما آن یافتیم

یوسف مصری که صد مصرش بهاست

ناگهی در ملک کنعان یافتیم

نعمت الله در خرابات جهان

میر سرمستان و رندان یافتیم

جناب شاه نعمت الله ولی

عاشقان درش از درد دوا یافته اند

خستگان غمش از رنج شفا یافته اند

باده نوشان سرپردۀ میخانۀ دل

جرعۀ دُردی دَردش چو دوا یافته اند

مبتلایان بلایش ز بلا نگریزند

گرچه از قامت وبالاش بلا یافته اند

نم چشم و غم دل ، قوتِ روان ساز، ای جان

که کسان قوّت از این آب و هوا یافته اند

عارفان ، بی سروپا ، بر سرِ ذارش رفتند

لاجرم اجر فنا دار بقا یافته اند

عاشقانی که چو ما غرقۀ دریا شده اند

گوهر حاصل ما در دل ما یافته اند

خودشناسان که مقیم حرم مقصودند

همچو سیّد ز خود آثار خدا یافته اند

جناب شاه نعمت الله ولی

دوشم از غیب پیر عالم عشق

این سخن یاد داد از دم عشق

کای گدای همه قدح نوشان

جام می نوش تا شوی جم عشق

کرده ام خود به ترک مردم عقل

از برای صفای مردم عشق

بستم احرام کوی کعبه جان

غسل کردم به آب زمزم عشق

چون رسیدم به قبلۀ عرفات

دیدم اندر هوای عالم عشق

شور مستی فزون شده دل را

هر دم از جرعۀ دمادم عشق

جملۀ کائنات و هر چه در اوست

غرق بودند پیش شبنم عشق

نعمت الله را چو می دیدم

شد یقینم که اوست محرم عشق

ورق عاشقی چو شد معلوم

این سخن بود فصا اعظم عشق

که سراسر جهان و هر چه در اوست

عکس یک پرتوی است از رخ دوست

جناب شاه نعمت الله ولی

ما اسیران بند سودائیم

دردمندان بند برپائیم

مستمندان وادی عشقیم

مصلحت بین کوی غوغائیم

گاه رعدیم و گاه برق آسا

گاه ابریم و گاه دریائیم

عاقلیم گاه و گاه مجنونیم

بی سرو پا وبی سر و پائیم

گه تهی کیسه گه قلّاشیم

گاه پنهان و گاه پیدائیم

گاه مانندۀ زمین پستیم

گاه همچون سپهر بالائیم

همچو سیّد ز کفرو دین فارغ

درخرابات باده پیمائیم

هر که با ما نشست مؤمن شد

از دلش زنگ کفر بستائیم

چون شود جان او به می صافی

بعد از آنش تمام بنمائیم

که سراسر جهان و هر چه در اوست

عکس یک پرتوی است از رخ دوست

جناب شاه نعمت الله ولی

ساقیا بادۀ شبانه کجاست

می بیاور که دور نوبت ماست

جام گیتی نمای پیش آور

که در آن جرعۀ خدای نماست

بی خبر کن مرا زهستی خود

تا خبر آرمت که یار کجاست

به گدائی رویم بر در دوست

که مراد همه جهان آنجاست

چون شنید ساقی این ز من با پیر

مشورت کردو گفت این چه صلاست

پیر پیمانه نوش پیمان ده

آن زمانی که بزم می آراست

گفت با دوست هر که بنشیند

باید اوّل ز رای خود برخاست

تا ببینی به دیدۀ معنی 

نعمت الله را تو از چپ و راست

پس از آنت به گوش جان آید

درجهان آنچه مخفی و پیداست

که سراسر جهان و هر چه در اوست

عکس یک پرتوی است از رخ دوست

جناب شاه نعمت الله ولی

ای غمت پادشاه کشور دل

بی وفای تو خاک بر سر دل

زلف شستت کمین کنندۀ جان

چشم مستت به غمزه رهبر دل

سنبل زلف چون برافشانی

می شود پاره پاره کشور دل

آزمودیم و دم نزد یک دم

جان ما با غم تو بر در دل

دلق ارزد اگر هزارهزار

کوه اندوه تو بود بر دل

زنده دل کن به بادۀ نابم

که شرابی است نو به ساغر دل

صبحدم لعبت پریزادی

آمد و حلقه کوفت بر در دل

درگشودم نشست مستانه

روی خود داشت در برابر دل

چون به دیوان دل فرو رفتم

این سخن بود ثبت دفتر دل

که سراسر جهان و هر چه در اوست

عکس یک پرتوی است از رخ دوست

جناب شاه نعمت الله ولی

ای غمت پادشاه کشور دل

بی وفای تو خاک بر سر دل

زلف شستت کمین کنندۀ جان

چشم مستت به غمزه رهبر دل

سنبل زلف چون برافشانی

می شود پاره پاره کشور دل

آزمودیم و دم نزد یک دم

جان ما با غم تو بر در دل

دلق ارزد اگر هزار هزار

کوه اندوه تو بود بر دل

زنده کن دل به بادۀ نابم

که شرابی نوست به ساغر دل

صبحدم لعبت پریزادی

آمد و حلقه کوفت بر در دل

درگشودم نشست مستانه

روی خود داشت در برابر دل

چون به دیوان دل فرو رفتم

این سخن بود ثبت دفتر دل

که سراسر جهان و هرچه در اوست

عکس یک پرتوی است از رخ دوست

جناب شاه نعمت الله ولی

ای غمت پادشاه کشور دل

بی وفای تو خاک بر سر دل

زلف شستت کمین کنندۀ جان

چشم مستت به غمزه رهبر دل

سنبل زلف چون برافشانی

می شود پاره پاره کشور دل

آزمودیم و دم نزد یک دم

جان ما با غم تو بر در دل

دلق ارزد اگر هزار هزار

کوه اندوه تو بود بر دل

زنده کن دل به بادۀ نابم

که شرابی نوست به ساغر دل

صبحدم لعبت پریزادی

آمد و حلقه کوفت بر در دل

درگشودم نشست مستانه

روی خود داشت در برابر دل

چون به دیوان دل فرو رفتم

این سخن بود ثبت دفتر دل

که سراسر جهان و هرچه در اوست

عکس یک پرتوی است از رخ دوست

جناب شاه نعمت الله ولی

ای غمت پادشاه کشور دل

بی وفای تو خاک بر سر دل

زلف شستت کمین کنندۀ جان

چشم مستت به غمزه رهبر دل

سنبل زلف چون برافشانی

می شود پاره پاره کشور دل

آزمودیم و دم نزد یک دم

جان ما با غم تو بر در دل

دلق ارزد اگر هزار هزار

کوه اندوه تو بود بر دل

زنده کن دل به بادۀ نابم

که شرابی نوست به ساغر دل

صبحدم لعبت پریزادی

آمد و حلقه کوفت بر در دل

درگشودم نشست مستانه

روی خود داشت در برابر دل

چون به دیوان دل فرو رفتم

این سخن بود ثبت دفتر دل

که سراسر جهان و هرچه در اوست

عکس یک پرتوی است از رخ دوست

جناب شاه نعمت الله ولی

ای غمت پادشاه کشور دل

بی وفای تو خاک بر سر دل

زلف شستت کمین کنندۀ جان

چشم مستت به غمزه رهبر دل

سنبل زلف چون برافشانی

می شود پاره پاره کشور دل

آزمودیم و دم نزد یک دم

جان ما با غم تو بر در دل

دلق ارزد اگر هزار هزار

کوه اندوه تو بود بر دل

زنده کن دل به بادۀ نابم

که شرابی نوست به ساغر دل

صبحدم لعبت پریزادی

آمد و حلقه کوفت بر در دل

درگشودم نشست مستانه

روی خود داشت در برابر دل

چون به دیوان دل فرو رفتم

این سخن بود ثبت دفتر دل

که سراسر جهان و هرچه در اوست

عکس یک پرتوی است از رخ دوست

جناب شاه نعمت الله ولی

غمزۀ شوخ آن بت تنّاز

می کشد خلق را به عشوه و ناز

درپس پرده می نوازد چنگ

مطرب عودسوز بربط ساز

او شهنشاه مسند خوبی

ما گدایان آستان نیاز

گه بود همچو باده جان پرور

گه بود چون خمار روح گداز

اوست مقصود ساکنان کنشت

اوست مطلوب رهروان حجاز

گرکُشَد خسروی است کامروا

ور ببخشد شهی است بنده نواز

ای دل ار آرزوی آن داری

که شود برتو آشکار این راز

گذری کن به سوی میخانه

تا ببینی حقیقتی ز مجاز

سر به سر صوفیان با معنی

هر یکی برکشیده اند آواز

که سراسر جهان و هر چه در اوست

عکس یک پرتوی است از رخ دوست

جناب شاه نعمت الله ولی

ترک سرمست چون کمان برداشت

هرکسش دید دل ز جان برداشت

درگمان بودم از خیال میانش

چون کمر بست این گمان برداشت

گفتم ای خسرو وفاداران

قدمی چند می توان برداشت

به کلستان خرام تا با تو

من بیدل کنم زجان برداشت

درچمن رفت و همچو گل بشکفت

رنگ خوبی ز ارغوان برداشت

در زمان چونکه مست شد ساقی

شیشه را مُهر از دهان برداشت

باده چون گرم شد به صیقل روی

زنگ ز آئینۀ روان برداشت

هرکدورت که داشت دل از درد

درد او آمد از میان برداشت

باده از حلق شیشۀ صافی

دم به دم ناله و فغان برداشت

که سراسر جهان و هر چه در اوست

عکس یک پرتوی است از رخ دوست

جناب شاه نعمت الله ولی

ترک بالا بلند یغمائی

سر و سردار ملک زیبائی

شهرۀ انس و جان به خوشروئی

فتنۀ مرد و زن به غوغائی

طلعتش ماه برج نیکوئی

قامتش سرو باغ رعنائی

از در دیر چون درون آمد

هرکسش دید ،گشت شیدائی

تا که از مرحمت نظر انداخت

برمن مستمند سودائی

گفت ای عاشق پریشان حال

عشق نبود چو نیست رسوائی

اگرت آرزوی صحبت ماست

چند هجران کشی و تنهائی

در ره دوست کفرودین در باز

درخرابات باده پیمائی

چونکه برگشتم از ره تقلید

داد تلقینم این به دانائی

که سراسر جهان و هرچه در اوست

عکس یک پرتوی است از رخ دوست

جناب شاه نعمت الله ولی

شاهدی از دکان باده فروش

به رهی می گذشت سرخوش دوش

حلقۀ بندگی پیر مغان 

کرده چون درّ عاشقی در گوش

بسته زنّار همچو ترسایان

جام بر دست و طیلسان بر دوش

گفتم ای دستگیر مخموران

از کجا می رسی چنین مدهوش

جام گیتی نمای با من داد

گفت از این باده جرعه ای کن نوش

گفتم این باده از پیالۀ کیست

لب به دندان گزید و گفت خموش

گرتو خواهی که تا شوی محرم

در خرابات راز را می پوش

تا که از پیر دیر پرسیدم

که ز سودای کیست این همه جوش

هیچ کس زین حدیث لب نگشود

ناگهان چنگ بر کشید خروش

که سراسر جهان و هر چه در اوست

عکس یک پرتوی است از رخ دوست

جناب شاه نعمت الله ولی

طیلسان =نوعی ردا که قاضیان و خاطبان بر دوش اندازند